MAKALELER

Arturo Ui'nin Önlenebilir Tırmanışı - Tiyatro Adam

2014.11.07 00:00
| | |
6454

Bir oyunu oluşturan bir çok öğe vardır. Metin, yönetmenin elinde artık yazarın eseri olmaktan çıkar ve başka bir yorumla, başka bir yapıta dönüşür.


 

Bir oyunu oluşturan bir çok öğe vardır. Metin, yönetmenin elinde artık yazarın eseri olmaktan çıkar ve başka bir yorumla, başka bir yapıta dönüşür. Yani, eser artık yönetmenin dilini konuşur. Bunun yanı sıra, ışık, kostüm, dekor, müzik gibi teknik unsurlar ve oyuncuların karakter yorumlarıyla ayrı bir boyut kazanır. Aslında en büyük meziyet tüm bunların bir bütünlük oluşturması, tek bir vücuda dönüşmesi ve bize tek bir dilden konuşması. Bir bakıma, performans olarak tiyatroyu tiyatro yapan en önemli şeydir bu. Bertolt Brecht’in yazıp Ümit Aydoğdu’nun yönettiği, Tiyatroadam’dan “Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı” bu bütünlüğü yakalayan nadir yapımlardan.

Yazar Bertolt Brecht,, tiyatro dendiğinde akla gelen ilk üç isimden mutlaka biridir. Tiyatroda çok uzun zaman hüküm süren gerçekçi eğilimlere karşı, 20. Yüzyılın ilk yarısında “Epik” tiyatrosuyla devrim yaratan Brecht, kendinden önce/sonra gelenlerde ve çağdaşlarında adeta bir deprem etkisi yaratmıştır. Biçim olarak o yıllarda son derece yenilikçi ve farklı olan bu akım, tamamen yeni bir sahneleme ve oyunculuk anlayışını da beraberinde getirdi. Kısaca bahsetmek gerekirse, gerçekçi akımın temeli olan “dördüncü duvar”ı ve illüzyon yaratmaya yönelik her türlü öğeyi silip, yerine seyirciyi duygusal değil düşünsel olarak tetikleyecek “açık” biçimi getirdi. Bunu da tematik olarak politik eğilimiyle ve kapitalist düzen eleştirisiyle harmanladı. Ardından bir çok başka akım  ve tür gelse de, çoğu form olarak onun getirdiği yenilikleri baz aldı ve biçim açısından yarattığı devrim etkisini yitirmedi.

Düzenli bir izleyici olarak, bir oyundan ne kadar etkilensem de, performans açısından büyülenip ikinci kez izlediğim nadirdir. Tiyatroadam’ın yapımı bir çok açıdan yakaladığı başarıyla bende tam da bu etkiyi uyandırdı. Öncelikle müziklerindeki – biçim olarak Epik tiyatroda müziğin dramatik önemi de göz önünde bulundurulunca –farklı ve yenilikçi tavrıyla büyülüyor. Oyuncuyu müzikal enstrüman olarak kullanma fikri çağdaş sahnelemede artık oyuncunun, karakter dışında aksesuar, dekor vb. olarak kullanılmasını destekleyen anlayışıyla örtüşüp, metne yeni bir soluk getiriyor. 

Bunun yanı sıra, sahnede bulunan herkesin ayrı ayrı, aynı oranda başarılı olması, dahası aynı karakteri canlandırırken hepsinden geçen o bütünlük hissi inanılmaz. Tüm oyuncuların hem bu karakter üzerinden ortak bir dili konuşması, hem de sahnede bir ekip olarak hareket etmeleri yine oyunun bütünlüğünü kuvvetlendiriyor. Bir performansta hem müzik, hem efekt, hem oyuncu olmak, her sahnenin temposunda birlikte çıkmak ve birlikte düşmek çok zor. Ancak her bir oyuncu bu yükün altından başarıyla kalkıyor. Sahnedeki muhteşem performans, usta tavır oyunculukları ve sahnelemedeki ufak detaylar da eklenince, gerçekten hayranlık uyandıran bir yapım ortaya çıkıyor. Özellikle günümüzde hala geçerli olan ağır ve ciddi bir temanın arasına serpiştirilen güldürü öğeleri, oyunun izlenebilirliğini artırıyor. 

Bu noktada sahneleme ve rejide yönetmen Ümit Aydoğdu’nun başarısı yadsınamaz. Gerek oyuncu yönetimi, gerek yönetmen olarak detaylandırmaları, gerekse o bütünlüğü oluşturmadaki rolü ayrıca bir alkışı da onun hak ettiğini gösteriyor. Rejisel olarak “önemli olan kişi değil çerçeve” mottosundan yola çıkıp, her oyuncunun Arturo Ui’yi canlandırması bu bütünlük hissini daha da kuvvetlendiriyor. Öz ve biçimi birbirinden ayırmamak da bu noktada kendisinin ustalığını gösteriyor. Kısacası, “Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı” gerçek bir yapımın, her bir unsuruyla nasıl bir bütün oluşturacağını tamamıyla gözler önüne sererken, sahnedeki performansla izleyiciyi kendine hayran bırakıyor. 


 

Anahtar Kelimeler: arturo ui nin önlenebilir tı, tiyatro adam



0 Yorum
Hmm! Bu içeriğe henüz yorum yapılmadı, sen yazmak ister misin?
Bekle! Yorum yazmak için üye olmalısın Üye isen burayı tıkla. Üye olmak için de burayı tıkla.
Diğer Yazıları





E-Bülten Üyeliği Görüş Bildir