İzmir Devlet Opera ve Balesi, Puccini, Madam Butterfly

 

 

 

İzmir Devlet Opera ve Balesi, Bornova Necdet Aydın Sahnesi’nde Puccini’nin Madam Butterfly Operası sahneledi. (09.11.2023)

 

İnsan bir hikâyenin içine girdiğini ne zaman hisseder? Bir sanat eserinin bizi sarstığı, etkilediği, tüm yapıtı saran tüm öğelerin etkisinin ortaya çıktığı bir an vardır. İşte bu an, Madam Butterfly’de artık oyundaki her şeyle tanışık olduğumuz, olay örgüsüne, kişilere aşina olduğumuz, hikâyeyi benimsediğimiz birinci perdeden sonra geldi. Işık, müzik, dekor, şarkılar her şeyin büyüleyici güzellikte, estetik bir harmoni ile ilerlediği birinci perdenin ardından, ikinci perdede Butterfly’in acısının sahnede görülür olduğu o bembeyaz kostümü içindeki rüya sahnesinde hissetmeye başladık eseri en derin… Bir kadının aşkının gücü tüm sahneyi sarıyordu… İçten oyunculuğu, güçlü sesi ile dünyada iyi güzel olan ne varsa onun için direnen bir imgeydi Madam Butterfly; yalnızca aşk acısı çeken bir kadın değildi. Doğruluğun, dürüstlüğün, ümidin, inancın, saflığın, bozulmamış her şeyin, sadakatin, direncin de simgesiydi… Kandırılmak, hiçe sayılmak, önemsenmemek… Sanki tüm insanlık adınaydı çığlığı…

 

Çocuk iyi ve güzel olan her şeyin, bu direncin billurlaşmış hali gibiydi. Asla yok olmayacak olana, devam edecek olana vurgu yapıyordu.

 

Sonu hüzünle bitse de Butterfly ümitli bir hikâye. Çocuk kadının tıpkı bir kelebek gibi kozasından çıkmış hali… Bizi sarsan işte bunu anladığımız an ve nasıl anladığımızı fark etmeyişimiz… Işığın mı, müziğin mi, hikâyenin mi oyunculuğun mu gücüyle… Yoksa hepsinin birleşimi hayat gibi güçlü bir eserin bütünsel gücüyle mi?

 

Oyunun girişinde, rüya sahnesinde ve sonunda ortaya çıkan dört beyaz kelebek yahut peri kostümlü oyuncular, müzik-hareket-ışık eşgüdümünde şiirsel, düşsel atmosfer oluşturuyor. 

Görsel açıdan çok güzel tasarlanmış bir oyun. Ne eksik ne fazla… Kostümler, rengârenk kimonolar, Japonya’nın çiçek kültürünü yansıtan bir estetik içinde… Arkadaki beyaz geleneksel Japon evi ile uyumlu.  Görsel estetik, müziğin hareketlere muhteşem yansıması ile zenginleşiyor. Japon tınıları, kiraz çiçekleri yaprakları gibi tane tane düşüyor sahneye… 

 

Sanırım aşkı en iyi anlatan sahne türü opera. Kelimelerin yetersiz kaldığı anları şarkı söyleyen bir sesin tınısı anlatır bazen… Tıpkı baharın geldiğini müjdeleyen kuşların şakıması gibi… Yine aşkın yok oluşunun acısını, bir çığlığı, notalar anlatır… 

 

“…beni sevin. Bir çocuğun aşkı ile sevin. Bizler küçük şeylerle mutlu olan insanlarız…” 

 

Genelleme yapmamakla beraber, şöyle denilebilir; oyunun hikâyesi kadının ve erkeğin aşka bakışını çok güzel yansıtıyor. Butterfley’in kendi kültürünü, inancını bile aşkı uğruna reddetmesi, Pincerton’un inanç ve kültürüne girmesi… Butterfley’in tutkulu aşkı karşısında aslında Pincerton’un onun duygularını pek önemsememiş olması, kadının güçlü duyguları karşısında hayal kırıklığı yaşaması…

 

Pinkerton’un vicdan azabı çektiği sabaha karşı Madam Butterfly’in evine geldiği sahnede, cüzdanından çıkardığı paraları buruşturup yere atması oldukça anlamlı. Onun için değerli olan bir şeyleri yok etmek istiyor vicdan azabı çekerken… Şimdiye kadar paradan başka bir şeye değer vermemiş olduğuna üzüldüğünü… Pinkerton’un kendince üzüldüğünü gösterme arayışı, çabası… En çok değer verdiği şeyle hesaplaşır gibi… Ya da para ile bir şeyleri kurtarabileceğini umarken, Butterfly’in aşkı karşısında paranın güdüklüğünü fark etmesi…

 

İkinci perdedeki geleneksel Japon evi içindeki Amerikan bayrağı, Butterfly’in aşkının imkansızlığı ve evdeki çocuk, “Pinkerton’un oğlu” anlamında güzel bir simge olmuş. 

 

Butterfly’in ikinci sahnede yeniden giydiği evlilik giysisi; beyaz elbisesi, hem yeni bir başlangıcı hem yok oluşu simgeliyor. Giysilerin yerde kalışı, kozadan çıkışı simgeler gibi… Çocuğun yerde kalan giysilere bakışıysa, bu dönüşümü…  

 

Madam Butterfly aşkın, ülkeleri ve dinleri aşan evrenselliği üzerine, aşık bir kadının, bir annenin hikayesi. Aşkı ve anneliği hiçe sayılmış bir kadının, aşkı ve onuru uğruna ölümü göze alan, bir kadının hikâyesi…

 

Bizlere çok güzel bir seyir keyfi yaşatan, aşık bir kadının acısını yürekten hissetmemizi sağlayarak, dünyadaki tüm güzel şeyleri yücelten, bu güzel eserde emeği geçen herkese çok teşekkürler…