Kral Oedipus - Tiyatro Artı

Oedipus Kompleksi Bir İnsanlık Trajedisi!
 

Farklı tekniklerin, alışılmışın dışında sanhelemelerin merkezi konumunda bir tiyatro ortamındayız. Teatral alanda bugüne dek denenmemişi sahneleyen ‘Tiyatro Artı’, Sofokles’in “Kral Oedipus” eserinden esinlenilerek oluşturduğu ‘Ödipus’ adlı oyunla seyircisinin karşısına geçiyor. Herkeste derin düşünceler mevcut. Tabi neyle karşılacağını merak eden için heyecan doruk noktasında. Tiyatro Artı’yı tanımayanlar az sonra izleyecekleri karşısında ne tepkiler verecek merak içindeyim. Geri sayım yapılırken gözüm ‘Mekan Artı’ nın 2012/13 sezonu yenilenmiş haline takılıyor. İç ferahlatan renklerin hakim olduğu fuaye alanı, sıcak, samimi bir gülümsemeyle seyircilerini karşılayan çalışanlar insanı mekanın atmosferine dahil ediyor. Ufuk Tan Altunkaya’nın yönetiminde Brecht, Camus, Kundera gibi yazarların eserlerinden faydalanarak yeniden yazılan ‘Ödipus’, topluluğun klasik metinlerle denemeler yapmak adına geliştirdiği projenin ilk ayağı...

Psikanilizmin kurucusu Sigmund Freud’a göre bir çocuğun anne ya da babasını kıskanması, o’ nun cinsel anlamda dünyayla tanışmasını sağlayan ebeveynine karşı gösterdiği korucuyuculuk ya da kollayıcılıktır. Çocuk anne karnından başlayarak tanıştığı cinsel hayatta, karşı cinsin uyaranlarını ilk aile bireylerinden alır. Onu etkileyen karşı cins ‘anne-baba’ olurken, aslında çocuk için ‘kıskanma, sahiplenme, cinsel arzu’ duyguları yavaş yavaş oluşmaktadır. Kız çocuğun babayla kurduğu ilişkide ‘anne’ dürtüsel kıskançlıkların kaynağı; erkek çocuk için ‘baba’ cinsel rahatsızlık oluşturan bir uyarandır. Freud deneklerinden tespit ettiği bu olgu ve olayları mitolojik efsanelerde örnekleriyle beraber keşfetmiştir. Mit’lerde sadece Tanrılara özgü olan ‘aile için evlilik’ Freud’a göre insanın cinsel yönelimlerinde aile faktörünü açıkça ortaya koymuş, ‘Elektra Sendromu’ veya ‘Oedipus Sendromu’ adını verdiği psikolojik tespitler, insanlığın varoluşundan günümüze değin kendisini göstermiştir. Oyunda karşımıza çıkan ‘Oedipus Sendromu’, Kral Oidipus’ un iktidara gelmesini, iktadarı sırasında halkı ile yaşadıklarını, annenin krala kraşı davranışlarını konu ediniyor. Fakat konu içinde konu mantığının güncel ögelerle desteklenmesi, groteks Brehctyan ögelerin olaya dahil oluşu, Camus’un bilinmez anlatımları, Kundera’ nın realist hayat algısı ‘Ödipus’ adlı oyunu günümüzün oryantalist havasına sürüklemiş. 

Nefret İçimizi Kemiren Bir Sürüngen! 

Kral Oedipus’ un Tanrı Apollon tarafından lanetlenmesi ile başlayan öyküde, sırf babasını öldürüp annesi ile evlenmesin diye bir çobana öldürülmesi için verilen çaresiz bir çocuğun hayat öyküsünü görürüz. Çobanın çocuğu öldürmeyip saklaması tarihin en büyük efsanelerinden birisinin doğmasına sebep olur. Oedipus, Sfenks adındaki canavarı yok ettiğinde halk için artık gerçek bir kral olmuştur. Babası Laios’ un ölümünün ardından annesi ile farkında olmadan evlilik yapar, bu evlilikten dört çocukları olur. Fakat o’nun krallığı halk için adeta lanetin başlangıcı olmuştur. Tüm toplumu veba denilen salgın esir almış, halk Oedipus lanetinin kendilerine bulaştığına inanmaya başlamıştır. 

Ufuk Tan Altunkaya, halkın isyanını Brecht’in tekniğiyle aktarırken, Camuc ve Kundera metinlerinden alıntı yapıp ‘Oedipus’ ve annenin çatışmalarını gösterir. Bir yanda çaresiz bir halk, diğer tarafta lanetlenmiş bir aile! Oyunu tarihsel anlatıdan kurtaran günümüze dönüşler, konunun sıkıcılığını azaltıyor. Oyuncuların bedensel ritmleri, dansın, vücut dilinin gösteri boyunca sahneyi çevrelemesi, ‘Ödipus’ u bir solukta izlenen gösteriye dönüştürüyor. Berrin Karabaş, Can Esendal, Çiğdem Aygün, Demet Ergün, Efe Can Satıcı, Egemen Mercanlıoğlu, Murat Baykan, Umut Orkun Eskibatman, kader algısı üzerinden ilerleyen öyküyü başarıyla canlandıran isimler. Murat Baykan’ ın ‘Kral Oedipus’ rolü her anlamda tadire şayan. Ayrıca ekibin ortak enerjisi mükemmel bir armoni oluşturmuş. Müziğin etkileyici gücü oyunun diğer önemli artısı. 

‘Ödipus’, yönetenleri, kaderciliği, itaat etmeyi eleştiren tarihsel ve güncel anlatımıyla Mekan Artı’da seyircisini bekliyor...

Yaşam Kaya / [email protected]