Fars Dokusu Üzerine Komedya Dokunuşları İle ‘’CİMRİ’’

Annem Güneş Sezai Akmen anısına…..

Işıl  Kasapoğlu ve Mustafa Kurt Yeniden Buluştu.

Devlet Tiyatrosu,  ikinci dönem oyunları arasında yer alan ’’ Cimri ‘’ ile ikinci kez aynı yönetmen ve  oyuncunun çalışmasıyla  perdelerini   Başkent Ankara da  açmıştır. 
Moliere’in önemli komedyalarından biri olan Cimri  daha önce de  Adana’ da yönetmen Işıl Kasapoğlu ile Genel Müdür Mustafa Kurt’u   bir araya getirmişti.
Komedya yazarlarından  hayranlık duyduğumuz  Moliere’in  zeki, acımasız, güçlü kaleminin yarattığı dokunun önemsediğimiz zaafların, tutkuların, inançların uğrattığı  gülünç hallerin yine gülüncü yakalamada öne çıkardığı  zeki ve ince durumların  anlatımında karakterleri kullanma  dokusunun yönetmence fazlaca fars’a kaydırılması oyunu  biraz yormuştur.

Yazar  tarafından   çok  önemsenen  toplumsal eleştirisel yaklaşımının kaba ve zevksizlikten hep korumayı amaçladığının da  altının yönetmence yeterince çizilmediği  oyun da yine açık ve seçikçe tarafımızdan algılanmıştır. 

Moliere ve Toplumsal Eleştiri
17 .yy da yazarın önemseyerek kaleme aldığı Cimri ve onun çok önemli kahramanı Harpagon ‘un halk arasında cimri olarak adlandırdığımız tutumluluk üstü sahip olduğu para vb. değerli şeylere verdiği önem vurgulanmış,  maddi menfaatler hususunda insan ilişkilerinde öne çıkan komik durumların tüm yaşam katmanlarında önemsenmesinin getirdiği  etkilerin özellikle kadın erkek ilişkilerine kadar  yansıma gücü üzerinde de durulması için seçim yine yönetmence güçlü  fars dokusu üzerine yapılmıştır.
Molıere Cimri’de bu kavramdan çok ,gülünçlüğün ekseni olan cimri fotoğrafını önemsemiş ve  bu fotoğrafın oyunda diğer fotoğraflarla doğru ilişkilendirilirken kesinlikle Harpagon’un yani Cimri’nin gölgesinde olduğunu da bilerek öne çıkarmıştır.

Ana karakter Harpagon ile  Mariane  ve Frosine,  Cleante-Mariane, Valere-Elise olarak tam bir bütünlüğü diğer oyunlarına göre daha az olan Cimri ‘de   yazarın toplumsal eleştiri yelpazesini ise yine  tam olarak açtığı oyunlarına  yönelişinden çok  daha bu oyun bu anlamda önemli olmuştur.

Oyuncuların Yorumu
Oyun genel olarak oyunculukta da abartıların ses getirdiği Cimri ‘de  JagQes usta (İsmet Numanoğlu), Frosine (Fulya Koçak) bu abartıdan nasibini tam olarak alan oyuncular olmuştur. Seyirciyi boğan hatta rahatsızlık veren oyunculuklarının  oyuna katkıları bile seyirci tarafından tür  anlamında sorgulanabilmiştir. 

La Fleche( Eda Aydınlı)Kurnaz Uşak rolünde de yine kendisine oturttuğu tipleme ile genç  oyuncuya tekrar anlamında, gelecek için  çok önemli olan  durum oyunculuk adına burada  paylaşılmıştır.

Cleante( Tolga Tecer),Elise( Gülin Ersoy),Valere(Sanlı Baykent),Mariane(Ayşe Seval Ersu) ise komedi oyunculuk anlayışında da  önemsediğimiz ince, zarif dokunuşların bu oyunun hak etmediği abartı dokusunda bir ışık gibi  seyirciye her anlamda nefes aldıran zevk veren oyunculuklarında alkışlarımızın onlara ulaşmasını hak etmişlerdir. 

Harpagon rolü ile Mustafa Kurt oyunun başından sonuna kadar sahnede  olması ve gerçekten yüksek  performansı  ile de  oyunda seyirciyi yakalamıştır. Abartılı fars dokusunun üzerinde yaptığı doğru oyunculuk sıçramaları ile Harpagon kimliğinde zeki ve ustalık isteyen tecrübeli oyunculuğunu da kullanarak cimri’nin dokusunda adeta dans ederek  boğulmamayı ve boğmamayı  oyunun  asal hedefinde  başarmıştır.

Dekor Tasarımında (Hakan Dündar) İlk uygulamalara  sadık kalındığını özellikle vurgulaması  bu çalışmalarda durgunluğu ya da geçen yılların ekleme ve çıkarma anlamında söz konusu olabilecek bir başka eksikliği de hatırlatmıştır.

Kostüm Tasarımında (Funda Saraç)Abartılı dönem kostümlerine ilişkin çalışmasında her oyun kişisini olumsuz karakter üzerinden  çalışmış ve kendince özelliklerine ayna tutma eklentisi olarak file yamalardan yararlanması oyuna katkı ve  seyirciye geçme anlamında ise maalesef çok cılız kalmıştır.

Işık Tasarımında (Osman Uzgören)  evin bahçesi anlamında başlayan çalışma Harpagon ve Harpagon kimliği ile  diğer sahnelerde  ışığın vurgu kullanımı anlamında belli bir dengeyi sürprizsiz ! beklentilerimiz doğrusunda değerlendirildiği görülmüştür.

Oyuna destek veren diğer oyuncular ve   teknik ekibin  emeğine de tesekkurlerimiz olmuştur.

Füsun Akmen Balkaya
Küçük Sahne-Başkent /Ankara.