Yanlışlıklar Komedyası - Bakırköy Şehir Tiyatrosu

BEŞ VAKİT

Günlük gazetelerin künyelerini incelemek adetim olduğu halde aynı satır veya sütunda yer alan “namaz vakitleri” ne dikkat etmem. Ancak “uzun boylu” nun “ Küba’da camii”, “ölü yıkamasını her çocuğun bilme becerisini edinme gereği” gibi söylemleri ile son zamanların Mars’ta “zemzem” varlığı ve burada bulunan suyla “abdest” alınma sorunu sanırım tüm yaşantımızdaki yeri ve konumu ile İngiliz tiyatro yönetmeni Timothy ( Tim) SUPPLE’yi de etkilemiş olacak ki 25.yaşına basan Bakırköy Belediyesi Tiyatrosu’nda ( BBT) sahnelenen  “Yanlışlıklar Komedisi” adlı eserin daha ilk dakikasında insana çarpıyor.

Toplumun tüm zevklerinin kaynaşması, sosyal değerlerin yerine konulanlar, kusurlar ve acı verici ama umut dolu hayal gücü içeren “Yanlışlıklar Komedisi”  bu 25 yıllık mazisi olan Türkiye’nin üçüncü ödenekli ve tek ilçe tiyatrosu BBT’ de 2015-2016 sezonunun ilk oyunu olarak sahnelenmeye, yeni bir ekip ve kadro ile başlandı. 

 İlk paragrafım ile devamını nasıl bağdaştırmak gerek şimdi?  Bunu yönetmen Tim SUPPLE  adı geçen oyunda perde açılır açılmaz seyirciyi “irkiten” bir tarzda kotarmış aslında ama benim de yazıya döküp size aktarmam gerekiyor.

İngiltere’nin Royal National Theatre’da ve Royal Shakespeare Company’de düzenli görev yapmış Birleşik Krallık, Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika, Orta Doğu ve Uzak Doğu’da oyunlar uyarlayıp yöneten yönetmen Tim SUPPLE, değişiyle “yüzeysel bir komedi” olarak değerlendirdiği oyun, antik çağlara ait olduğu bilinen klasik bir fars öyküsünü eğlendirici bir yetenekle ortaya çıkarmakla kalmıyor aynı zamanda daha sonraki  Shakespeare’in olağanüstü soytarılarını yaratacak duygusal, iç gözleme dayalı, doğa üstü, psikolojik ve sosyolojik kasları esneten basit gerçekten pek çok farklı açıdan patlamalar yaratıyor. Toplumun çalışan, hizmetçi ve suçlu kesiminden olağanüstü karakterler, debdebe, ritüel, törensel bir müzik ve dans ile seyirciyi içine alan cömert bir komedi ve epik bir siyasal trajedi sunuyor.  Oyun süresince efendi ve kölelerle oynayan, evliliğin gerçeklerini bilimsel  bir keskinlikle irdeleyen, anamalcılığın parayı insani ve sosyal değerlerin yerine koyma eğilimini inceleyerek, ayrıştırıcı ve yıkıcı bir güç olan radikal dincilik ve zorbalıkla alay etmeyi bile başarıyor.

Tam işte burada kulaklarımıza hiç de yabancı gelmeyen “saba makamı” nın gündemde olan zorbalıkla “alay etmek için mi ?” eklendiği kafaya takılıyor. 

Uzlaşma ve anlaşmanın, sosyal varlıklar olarak bir arada yaşamamızın yolunun birbirimizin “hikayesini dinlemek gerekliliği mi ?” ortaya konuluyor diye düşündürüyor.  Ama biliyoruz ki Dükle köle, fahişeyle de baş rahibe yan yana olabilirmiş. Bu Shakespeare için hiçbir zaman “duygusal” bir şey değildir. Kusurlu, acı verici ama umutla dolu basit bir gerçeği anlatan zengin- elit kesimin mülkü olmayanla hayal gücünün herhangi bir ulusal sınır tanımayan, konuşmak- dinlemek ve hissetmek isteyenleri arasında yolculuk yapmasıdır. 

Nurullah ATAÇ’ın değişiyle “insan, zamanın yurttaşı olmalı” zamanın içinde olup, onun yurttaşı olmayı başarabilirsek geleceği inşa eder, endişelerden arınır, zamanı suçlama alışkanlığından vazgeçeriz. Bunun için de “var olmak algılanmış olmaktır” sav sözünü gerek sahne de gerekse yaşantımızda “hüviyet karışıklığına” yol açmamış oluruz. 

“Yanlışlıklar Komedisi” nde klasik tiyatronun üç birlik kuralına ( zaman- mekan ve olay)  uyan yazarın, aldatma, hırsızlık, cinnet getirme ve şeytanların hakimiyetine girme şeklinde yanlış yere dayak yemeler, baştan çıkartmalar, hapse atılmalarla oyun yazarlığı kariyerinin başlangıcında hazırlandığı oyunlardan birisi. 

BBT da Türkiye’nin “en genç genel sanat yönetmeni” olarak göreve başlayan Alican YÜCESOY’un yol haritasında ilk durak olarak çalışmalarını genç bir ekiple “özel ve dinamik”  bir tiyatro modeli oluşturma çabasıyla yola çıkmış. Repertuar çizelgesinde iddialı bir hedefle işe koyulan BBT Bakırköy’ün zengin geçmişi ve bugünkü kozmopolit yapısını değerlendirerek çizgisini sürdürme ve paylaşmayı, yaşadığı anı algılamayı zaman içinde bizlere sergileyecek. 

 “Yanlışlıklar Komedisi” nde yönetmenin kullandığı “saba makamı” belki Tim SUPPLE özgeçmişinde yer alan Salman RUSHDIE ile üç projede birlikte bulunmaktan, belki de İstanbul’da çevresindeki  beş vakit muazzam ses güçlendiricileri ile maruz kaldığı ses kirliliği ile şehrin dayanılmaz gürültüsünden etkilenerek “eklediği” bizim kulağımızı delercesine  duyularımızın tiyatro yoluyla refleks gösterebildiği “çok sesli” bir lisanın arayışı ve politikası olarak kotardı sanırım. 

Oyunun ilk seyircili gecesinde eserde yer alanların ekip çalışmasını, sahne trafiğini, seslerinin -sözlerinin anlaşılırlığını, jest- mimik-duruş ve duraklarının vb konulardaki ufak tefek arızaları yok sayarak başarılı bulduğumu özellikle belirmek isterim. Dekor – kostüm-ışık ve müzik konusunda da eleştireceğim bir abartı saptamadım. 

Dilerim genç genel sanat yönetmeni Alican YÜCESOY Bakırköy Belediyesi Tiyatrosunda planladıklarını aksaksız olarak yaşama geçirebilsin.