MAKALELER

Gücün El Değiştirmesi

2015.10.30 00:00
| | |
8541

Gülünçlük ve hüzün, humor ve sıkıntı, umut ve düş kırıklığı, duygu ve ironi tıpkı yaşamdaki gibi yan yana ve bazen aynı cümleler içinde birliktedir.

  

 “Orman Cini” ve “Martı” adlı oyunlarındaki başarısızlıklar üzerine umutsuzluğa kapılan A.Çehov, Nemiroviç Dançenko ve Stanislavski ile yıldız oyunculuğa karşı, tiyatroda doğallık, içtenlik, toplu oyunculuk anlayışını savunmayı paylaştı. Ölümünden 7 ay önce  “Moskova Sanat Tiyatrosu”nda sahnelenen oyunu da güzel, alımlı ama mutsuz, dayanılmaz, tek başına var olamayan, aristokrat kökenli ( Lubov Andreyevna) gibi kadın tipi ile toplumsal tabanı kaymış aristokrat “ Gayev”, taşra feodalizminin gülünç Gogoliyen tipi “ Simeonov Pişçik”, ezik-gülünç bürokrat “Yepihodov”, eski ve yeni uşaklar, hizmetkarlar “Yaşa” ile “ Dunyaşa”, “Firs” vb. Çehov’un oyunlarının zengin toplumsal ve psikolojik örgüsü içinde yer alır. 

  “Vişne Bahçesi”nde eski köle, yeni zengin “Lopahin”in söyledikleri, yitik aydınlarla birlikte bütün toplumsal çevreleri ve insanları da kapsıyor sayılabilir. “Firs”in kapalı evde unutuluşu acı olduğu kadar gülünç ve ironiktir. Ama “Gayev” ve “ Lubov Andreyna”nın artık bir daha dönmeyecekleri evlerinde yalnız kaldıkları kısa an, insanca bir duygunun varabileceği en yüksek noktadadır. 

 Gülünçlük ve hüzün, humor ve sıkıntı, umut ve düş kırıklığı, duygu ve ironi tıpkı yaşamdaki gibi yan yana ve bazen aynı cümleler içinde birliktedir. Yaşam üstüne en çarpıcı gözlem ve en duygulu sözlerle, en kaba, basit öz ve imalar bir aradadır. Kişiler arasındaki ilişkilerin anlamı, yaşanılanın vurgulanabilinmesi önemlidir.

 

DENEY ATÖLYESİ’nin sahnelediği “Vişne Bahçesi” 19 yy. Rusya'sındaki toplumsal değişimleri gerçekçi bir dille gözler önüne seren bir klasik eser.
Rusya'daki tarihsel kırılmayı; günlük yaşamın sıradanlığı içindeki bir aristokrasi ailesi üzerinden anlatan bir fars olan oyun; Deney Atölyesi'nin çalışması ile yeniden canlanıyor. Günümüzde de oldukça tanıdık olduğumuz bir olguya odaklanıyor: 

Gücün el değiştirmesine.
                 
Çehov’un içinde yaşadığı ve oyunlarının arka planına yerleştir¬diği Rusya, 1880–1900 yılları ara¬sında siyasi ve sosyal çalkantılar içinde bulunan bir coğrafyadır. Feo¬dal düzenin hüküm sürdüğü Çarlık rejimi yıkılmış, henüz onun yerine yeni bir rejim gelmemiştir. İnsanlar, bir yandan geçmişe özlem duymakta, diğer yandan düzenin değiştiğinin, geçmişin geri gelmeyeceğinin bilin¬cine varmaktadır. Çehov’un oyunla¬rındaki kişiler, bu keskin dönüşümü yaşayan Rus toplumunun bireyleri¬dir. Değişime ayak uyduramayan, ne yapacağını bilemeyen bu bireyler hiçbir eylemde bulunamaz, birbirle¬rini anlayamaz, yalnızca umut eder ve geçmiş günleri özlerler. Çehov’un oyunlarının fonunda yer alan Rus toplumunun durumu ve dönemde ya¬şananlar şöyle somutlanabilir:  

 Çehov’un oyunlarındaki insanın dramının toplumsal boyutunda büyük bir değişim sürecine girmiş olan 19. yy Rus toplumunun yaşama koşulları bulunur. Çehov’un kişileri toprak köleliğinin kaldırıldığı, orta sınıfın güçlendiği, ticaretin geliştiği, para kazanma tutkusunun ateşlendiği, endüstrileşmeye adım atıldığı, değer yargılarının değiştiği bir dönemde yaşamlarını sürdürmeye çalışan mülk sahibi toprak soylularıdır. İyi eğitim görmüş, güzel alışkanlıklar edinmiş, rahat yaşamaya alışmışlardır. Çalışmayı, topraklarını işletmeyi beceremezler, ellerindekileri yitirir, yoksul düşerler. Bu insanlar toplumdaki ekonomik değişime koşut olarak değer yargılarının da değişmekte olduğunu görmek zorunda kalmışlardır. 

“Vişne Bahçesi” eski, feodal yaşamın bir simgesidir. Buna bağlı olarak onun kaybedilmesi ya da yok olması, yaşanan toplumsal değişimi kodlar. Bu anlamda vişne bahçesinin odak noktada yer aldığı oyunu yazar, dört perdelik komedi olarak kurgulamıştır.

(Burada dramaturg Sanem SOĞUKPINARI kutlamak gerek oyunun bütünlüğünü zedemeden tek perde 55 dakikaya indirgemesi büyük bir başarı.) 

Vişne Bahçesinin kaybedilmesi ve ağaçların kesilmesi, oyunun genellikle acıklı yönde alımlanmasına neden olmaktadır. Oysa Çehov, kişilerin değişime ayak uyduramaması, çözüm kendilerinde olmasına karşın hiçbir eylemde bulunmaması, herkesin konuşup kimsenin birbirini dinlememesi nedeniyle acıklı ancak bir o kadar gülünç duruma düştüklerini vurgulamaya çalışır. Daha açık bir ifadeyle yalnız bir ailenin çöküşünü değil, bir dönemin sona erişini dile getiren “Vişne Bahçesi” bir trajikomedidir. İnsanların içine düştükleri çıkmazı kendilerinin yaratmaları buruk bir güldürü etkisi yaratır. Oyun kişilerinin yaşadığı duygusal çalkantı ve çelişkiler, iletişimsizlik, kimsenin kimseye ulaşamaması, yaşamın anlamsızlığını ve saçmalığını dile getirir.

2012'nin  Şubat ayında kurulan, şimdiye kadar çıkarmış olduğu sembolist (Materlinck) toplumcu gerçekçi (Strindberg) fütürist ( Mayakowsky) gibi metinlerden sonra farklı tarzda oyunlar çağdaş yorumlar arayan ve bu anlamda  “Vişne Bahçesi”nden önce Jon Fosse'nin “Oğul” adlı oyunuyla kendini modern ve çağdaş oyunlar yapmaya adayan bir topluluk “Deney Atölyesi”

Kadıköy MODA SAHNESİ’nde sergilenen VİŞNE BAHÇESİ ile yıldız oyunculuğa karşı, tiyatroda doğallık, içtenlik, toplu oyunculuk anlayışını savunmayı başaran “DENEY ATÖLYESİ”nin aşağıda isimleri yer alan çalışanlarını kutlar, başarılarının artarak sürmesini dilerim.    
            
Vişne Bahçesi
Yönetmen: SERKAN KARABAYIR
Dramaturg: SANEM SOĞUKPINAR

OYUNCULAR:
Gizem GÜNEŞ VERGİLİ-Yılmaz KARAMAN-Didem ALESOY-
Hilal YILMAZ YENER-Cevahir BURAK YALÇIN-Zeynep AYTEKİN
*Kostüm: Ümmühan AKBULUT- Fulya SOLMAZ
* Müzik : Cem KISMET – Ömer ÖZGEÇ

 Dündar İNCESU  
[email protected]

Anahtar Kelimeler: vişne bahçesi, deney atölyesi



0 Yorum
Hmm! Bu içeriğe henüz yorum yapılmadı, sen yazmak ister misin?
Bekle! Yorum yazmak için üye olmalısın Üye isen burayı tıkla. Üye olmak için de burayı tıkla.
Diğer Yazıları





E-Bülten Üyeliği Görüş Bildir