Casablanca - Tiyatro Kedi

    Aşkı Sorgulayan Bir Yapıt

    11 Haziran 2006 günü Amerikan Film Enstitüsü (AFI) tarafından yapılan oylama sonucu Humphrey Bogart ve İngrid Bergman'ın oynadığı 'Casablanca' tüm zamanların en iyi aşk filmi seçilmişti. Bugün halen güncelliğini koruyan 'aşk' tematiği ile unutulmazların içerisine giren kültleşmiş eser, Tiyatro Kedi tarafından tiyatro severlere sunuluyor. Oyun 2005 sezonunda tiyatro sahnelerinde başlamıştı. 2007 sezonunda yenilenmiş kadrosu ile tekrar tiyatro severlerle buluşuyor. Oyunda tiyatro oyuncularının yanı sıra Yeşim Salkım'ın yer alması, oyunu farklı kulvarların içine çekiyor. 
 
    1942 yapımı Martin Curtiz filmini mutlaka hatırlayacaksınız. Zamanına göre yönetimi ve oyunculuğuyla mükemmel bir sinema gösterisi sunulmuştu izleyenlere. O zamanın en iyi iki Hollywood oyuncusu Humphrey Bogart ve İngrid Bergman başroldeydi. Hikaye gerçekçi, insanları cezbeden özelliğe sahipti. Karakterlerden özellikle Bogart'ın Rick Blaine'i de çoktan kült oldu… 
 
    Oyunun sinema serüvenine kısa yolculuk yaptıktan sonra artık teatral yorumuna geçebiliriz. Tiyatro Kedi'nin bu denli güçlü bir aşk öyküsünü müzikal olarak sunması sinema kritiklerini de ön plana çıkarıyor. 1942 yılında çekilmiş, 2006 yılında bile sinema izleyeninin unutamadığı “Casablanca” tiyatro sahnesinden nasıl görünmüştür? Sinemasını izleyenler için nasıl bir teatral tat oluşturmuştur? 

 
    Hakan Altıner ve İpek Kadı Altıner'in tiyatromuza sundukları her geçen sene artarak ilerliyor. Tiyatro Kedi'yi kurarak bugünlere getirmeleri; tiyatro seyircisine sundukları üstün metinler, izleyen takımın ufkunu genişletiyor. Maddi kaygıdan uzak yapılan gösterimler, batı tiyatrosuna entegre olmuş bir modernizm oluşturuyor. 
 
    Casablanca Konu

    Konu İkinci Dünya Savaşı'nın ilk zamanlarında geçmektedir. Çek direniş örgütünün lideri Victor Lazlow, Alman konsantrasyon kampından kaçarak Casablanca'ya gelir. Amacı Lizbon'a, oradan da ABD'ye iltica etmektir.
Fakat bütün umutları, şans eseri Casablanca'nın en meşhur gece kulübünün sahibi olan Rick'e bağlanmıştır. Rick, kaçış için gerekli olan pasaportlara sahip tek kişidir.
Öte yandan Rick'in, Victor'un yakalanması ya da ölmesi için önemli bir nedeni vardır. Victor'un karısı Ilsa, Rick'in bir zamanlar kendisini terk ettiğine inandığı ve kalbinin derinliklerine gömdüğü büyük aşkıdır. 
 
    Ilsa ve Rick'in aşkı konunun ana temasını oluşturmaktadır. Bu iki temanın yoğunluğuna dikkat çeken Hakan Altıner ve ekibi; aslında 'aşk' olgusuna değişik misyonlar yüklemişlerdir. Konunun Murray Burnett ve Joan Alison'ın "Everybody comes to Rick's" adlı tiyatro oyunundan uyarlandığını düşünürsek, Tiyatro Kedi'nin konuyu bir çok yerde değiştirdiğini görürüz. Dönemin meşhur "jazz swing" parçaları 'Blues, Bebop, Cool, Third' gibi tarzlarla yoğrulmuş. Aslında müzikalitesinden çok şey kaybetmeyen bu bileşim, izleyenlerin müzikal anlayışını genişletiyor. Ve kulak zevkine uygun bir gösterim oluşturuyor. Cenk Taşkan'ın anlayışı oyunu sıradan bir aşk öyküsü olmaktan kurtarıyor. Ortada 'Moulin Rouge' tarzı bir gösterim yerine, siyasal çizgide; bazı ana hatları kotaran anlayış görülüyor. Bu kotarılan anlayış, aşkın düşünce üstü bileşeni… 
 
    İpek Kadılar Altıner'in müzikal sözlerine değinmeden geçemeyeceğim. O şahane sözlerin birbiri ardına sırlanışı, konunun özüne uygun aktarılışı fevkalade başarılı. Özellikle de 'Ilsa'nın söylediği sözlere yüklediği misyonlar konunun çapını genişletiyor. Sayın Altıner'i 'aşk' olgusuna sunduğu müzikal enerjiden dolayı kutlamak lazım. Azeri Nazirov'un koreografisi ritmik yapı içinde çok başarılı. Oyuncuların önünü açan bir tarz geliştirmiş kendisine Nazirov. 
 
    Yeşim Salkım 'Ilsa' rolünde tiyatro severlerle buluşuyor. Ne söyleyeyim bilmem ki?... Daha önce sinemada izlediğimiz Y.Salkım tiyatroda hayalet gibi geziniyor. Söylediği şarkıların konseptini ya hiç çalışmamış ya da cidden 'Blues, Bebop, Cool, Third' kavramlarını bilmiyor. Müzikal ruha çok yabancı kalıyor. Victor'un karısı olduğunu çok sahnede unutuyor. Kaçamak bir aşk üçgeninde değil de, aşkını özgürce yaşayan sıradan bir kadın izleniminde sahnede boy gösteriyor. Sayın Salkım'da 'Ilsa' nın ruhunu sahneye aktaracak performansı görmek mümkün olmadı. Bu denli önemli bir konuyu sahnede oynayacak 'tiyatro sanatçıları' pekala düşünülebilinirdi. Rick Blaine'de Atılgan Gümüş bir diğer önemli karakteri canlandırıyor. 'Üşüyor musun' şarkısında oynadığı rol doruk noktasına ulaşıyor. Yeşim Salkım'ın sahnedeki kötü performansının yanına bu denli başarılı bir oyuncu koymak akıllıca düşünülmüş. Sayın Gümüş, rolünün gerektirdiği ne varsa hepsini yerine getiriyor.
 
    Binbaşı Strasser'de Abdül Süsler rolünün dramatik yapısını çok iyi tahlil etmiş. Sam'da Kartal Kaan'ın sesini kullanışı çok başarılı. Fakat vücut dilinde bir takım sorunlar var. Barış Berker (Steve), Dilek Aba (Yovnne), Elif Çakman (Donna), Ebru Gülünay (Maria) bu dört oyuncu da oyun içinde ana karakterlerin yaptığı bir takım hataları kapatıyorlar. Gösterimin dayanışma mekanizmasını ön plana çıkarıyorlar. 
 
    'Casablanca' nın hem sinemasını hem de tiyatrosunu izleyen bir eleştirmen olarak şunu diyebilirim ki; sinemanın tiyatroya kazandırdığı şahane bir 'aşk' metni… Bu sezon kaçırmışsanız yazın devam eden turne gösterimlerini mutlaka izleyin derim. İzleyip 'aşk' olgusunu kafanızda kendinizle tartışmanızı öneririm. 
 
   Dip Not

   Bu eleştiri/kritik 17-07-2007 tarihinde ilk kez Londra'da yayınlanmıştır. 18-07-2007 tarihinde İngilizceye çevrilerek The Sun, Gazete Lafigaro gibi büyük ve uluslararsı medya kurumlarına (İngiltere, Fransa, Almanya) dağıtılmıştır.

Oyun, 27 Ağustos Pazartesi Saat 21-00 Harbiye Açık Hava Tiyatrosu'nda