Ben Fidel

Bazen tarihi, kitaplardan okumak yerine belgeselde ve filmde izlemek daha etkili ve öğreticidir. Tiyatro sahnesine taşımak ise, çok zordur. Hele tarihi bir kişiliği oyunlaştırıyorsan, yazarın ve yönetmenin sıradanlıktan öteye, o kişinin bilinmeyen bir özelliğini ortaya koyup, seyircide merak uyandıracak bir unsur yakalaması gerekir. Fidel Castro’yu anlatan “Ben Fidel” oyununu işte bu düşünceyle seyretmeye giderken, dünyaya kafa tutmuş bir devrim liderinin, bilmediğimiz hangi yönleri anlatılacak diye merak içindeydim. Bir bavula sığdırılmış dekor ve aksesuarıyla Fidel’e çok benzeyen bir adam, tek başına 80 dk. da Küba’yı gözümüzde canlandırdığı gibi, devrime giden o meşakkatli yolu, bu uğurda çekilen çileleri, Fidel’in yoldaşları Che gibi devrim kahramanlarını, hatta Küba halkını, karşımızda dev bir kadro varmışçasına, gözümüzü bile kırpmadan seyrettirmeyi başardı. Ve oyun Fidel’in bildiğimiz hikâyesini,  tarih kitaplarının yazdığı gerçekleri, bilmediğimiz bir tarzda anlatıyor.  Peki oyunun Yazarı ve Yönetmeni Onur Erbilen ve Oyuncu Tolga Pancaroğlu bunu nasıl başardı? 

Bir yazar olarak ilk dikkatimi çeken özellik, cümlelerin edebi değerinin çok güçlü olması. Başından sonuna kadar bütün bir anlatımın kendine özgü bir karakteri var. Yıllarca araştırılmış, içselleştirilmiş ve en etkin biçimde oyun teksine dönüştürülmüş olduğu belli. Sanırım Küba devrimi ve Fidel’in hayatı kendi ülkesinde bile bu kadar güzel anlatılamazdı. Aslında cümlelerin büyüsü, günümüz Türkiye’sine ve dünya siyasetine göndermeler yapmasından da kaynaklanıyor. Bu da oyunu Küba hikâyesinden çıkararak, evrenselleşmesini sağlıyor.  Fidel’in Atatürk’ün Cumhuriyet devriminden aldığı ilhamla emperyalizme karşı verdiği mücadeleyi anlattığı sahne, tüm seyircinin alkışlarıyla karşılandı. Hatta oyunun sonunda seyircinin gözyaşları içinde, ayağa kalkarak alkışlaması ve çıkıştaki yorumlar benim gibi herkesin beğenisini kazandığını gösteriyor. Onur Erbilen’in Escobar, Fidel gibi çok bilinen karakterleri ele alıp geniş bir araştırma içeren ve kendi cümleleriyle, özel yorumlar katmadan gerçeği etkin ve yalın bir şekilde yönetme biçimini çok özgün buluyorum. Tiyatromuzda Onur Erbilen oyunları diyebileceğimiz yazarlık ve reji tarzı ben de yavaş yavaş şekilleniyor. Umuyorum böyle farklı projelere devam eder. 

Şüphesiz bu alkışları hak eden Onur Erbilen kadar, oyuncu Tolga Pancaroğlu’nun katkısı çok büyük. Tıpkı yazar gibi tekse hâkim ve Fidel Castro’yu da iyi çözümlemiş. Ezberlemesi hiç de kolay olmayan cümleler arasında 80 dk. boyunca neredeyse hiç es vermiyor. Üstelik aksesuar değiştirirken ya da purosunu içerken,  o kadar sakin ve yumuşak geçişler yapıyor ki biz onun yaptıklarıyla değil, o esnada anlattıklarıyla ilgileniyoruz. Duygu geçişleri abartısız ve doğal. Bu yüzden başta söylediğim gibi tek kişilik dev bir kadro varmış hissini uyandırıyor. Tamamıyla anlatıma dayalı bu tür oyunlarda seyircinin sıkılma riski vardır. Ama bu oyun sıkılmaya izin vermiyor çünkü söylenen her cümle büyük anlam taşıyor ve kostümüyle, makyajıyla Tolga Pancaroğlu da başarıyla rolünün hakkını veriyor. Bir oyuncunun kariyerinde tek kişilik oyunlar önemli bir tecrübe, hele böyle zor bir oyunda, Fidel Castro gibi bir lideri oynuyorsan.  İki kez seyrettiğim Ben Fidel’de, oyunculuğundaki aynı performansı ve aynı özeni gördüğüm Tolga Pancaroğlu’nu, yürekten kutluyorum. 

Son olarak günümüzde özel tiyatroların kendilerini var edebilme çabası içinde “Ben Fidel” gibi oyunları sahnelemesini, seyirci bulmasını takdirle karşılıyorum. Tiyatro Kavuk ve Glow Medya’yı da bize tiyatro keyfi yaşatan oyunlara yatırım yaptıkları için kutluyorum. Tiyatronun gülen ve ağlayan yüzünden eksik kalmayın. Hoşça kalın…

Zeynep BAYRAKTUTAN

[email protected]