Antigone - DestAr Tiyatro

‘Antigone’ Karanlık 90’ları Sorguluyor!

DestAr Tiyatro’ nun çalışmalarını 2008 yılından bu yana ilgiyle takip ediyorum. Kültür Bakanlığı’nın özel tiyatrolara verdiği devlet desteğinden ilk defa ‘Kürtçe Tiyatro’ adına ödenek alan topluluk, politik duruşundan taviz vermeden Kürt orta sınıfının toplumsal mücadelesini başarıyla sahneye aktarıyor. Mirza Metin ve Berfin Zenderlioğlu ikilisinin ‘Şermola Performans’ta var ettikleri enerji öylesine büyük ki, Kürtçe Tiyatro’ nun profesyonel düzleme doğru gidişinde kilit nokta olmayı her açıdan başarıyorlar. Sophokles’ in bundan 2500 yıl önce yazdığı ‘Antigone’ adlı klasik mitolojik metni alıp, Kürt Tiyatrosu’ nun içinde harmanlayan DestAr Tiyatro ‘Antigone 2012’ adlı oyunla bambaşka bir konu ortaya çıkararak, 1990’lı yılların karanlık savaşını tüm çıplaklığıyla bizlere sunuyor. 

Oyunda, ilk ergenlik çağında abisinin kimliği meçhul (!) askerler tarafından ölüdürüldüğüne tanık olan Kürt bir kız, abisinin öldürüldükten sonra nereye gömüldüğünü bulmak için büyük uğraşın içine girer. Faşist askerlerin içinden kendisine hedef olarak seçtiği bir askerle İstanbul’da tanışır, sevgili olur, evlenir. İşte bizler bu evliliğin ilk gecesini sahnede görüyoruz. Birazdan sevişmek için hazırlık yapan adamla, abisinin ölüsünün peşinde bir kadının macerası, zifaf gecesinde sorgu-sorgulama yapısına dek uzanacaktır. Adamı kandıran genç kadın, fantezi yapma bahanesiyle o’nu oyuna düşürür. Adamın ellerini, kollarını bağlar ve kendisinin asıl kimliğini söyleyip adamdan abisinin mezarının yerini sorar. Elbette karşısındaki insandan hemen cevap alması mümkün değildir. Ki adamın Ergenekon yapısındaki gizli devletle ilişkileri olması kadını çok zorlu bir sürece doğru sürükler. Adam duygularına esir olmuş, abisini öldürdüğü kadına içten içe bir aşk duymakta, kadında istemeyerek girdiği bu oyunda abisinin katiline duygusal bağlılık hissetmektedir. Konu boyunca her iki karakterin birbirine devamlı küfretmesi, kadının adama işkence yapması, adamın kadına saldıracağı anlarda saldırmaması, iki insanın birbirini öldürmekten inatla kaçınması söylediklerimi destekleyen önemli ayrıntılar.

 
Oyunu sahneye aktaran Berfin Zenderlioğlu oryantalist bakış açısından yola çıktığı metnini, MÖ 450-500 yılları arasında yazılan mitolojik, tarihsel konuyla üstü örtülü biçimde bir araya getirmiş. Yönetmenin ince zekası asıl konuyu çok iyi okumasından kaynaklı. Asıl konuda Antigone, birbirini öldüren iki kardeşinden biri olan Polyneikes’in cenaze töreniyle gömülmesine Kreon tarafından getirilen yasağa tahammül edemez. Kreon’un bu emrinin haksız olduğuna inanan Antigone, Polyneikes’i gizlice gömer. Bunun ortaya çıkmasıyla Kreon, Antigone’yi ölüm cezasına çarptırır. Antigone hapsedildiği mağarada kendini asar. Bu sebeple Kreon’un oğlu, Antigone’nin nişanlısı olan Haimon’a da intihar eder. Kreon’un karısı Eurydike, olanları öğrenince oğlunun acısına dayanamaz ve hançerle kendini öldürür. Berfin Zenderlioğlu’ nun ‘Antigone 2012’ de ortaya koyduğu yapı, asıl ‘Antigone’de gördüğümüz insan hayatının değersizliğiyle, ömürlere biçilen saçma sebeplerle birebir örtüşmüş. Ayrıca yönetmen sahneye yerleştirdiği ‘akvaryum’ dekorunda ‘su’ olgusundan yola çıkarak, geçmişinden arınmak isteyen iki insanın çaresizliğine dikkat çekiyor. Ama sanmayın ki bu arınma olumlu yönde. Geçmişinden pişman olmayan faşist bir asker, sırf Kürt bir kadına bağlandığı için arınmak istiyor. Kadın ise abisinin katili bir adama karşı duyduğu vicdandan kurtulmanın peşinde. Yönetmen oyunu çok iyi okuyarak iki karakterin psikolojik yapısını doğru analiz etmiş. Ayrıca konu boyunca yüksek tempoda süren öykü insanı büyük bir gerilimin içinde doğru hızlıca çekiyor. 

Mirza Metin ve Reşân İlhan ikilisinin sahne performası hakkında yazacaklarım önemli. Geçtiğimiz sezon ‘Disko 5 No’lu’ oyunla mükemmel bir çıkış gerçekleştiren Mirza Metin, değişik rollerde başarılı olabilen sıradışı bir isim. Kendisini her anlamda her role adapte edebilen Mirza, ‘Antigone 2012’ de faşist bir askerin ruh halini çarpıcı bir yorumla ifade etmiş. Sözün eyleme dönüştüğü yerlerde, derin devletin faşist örgütlenmesini yanı başımızda hissediyoruz. Genç oyuncu Reşân İlhan’ ın kadındaki başarısı için yazılacak o kadar çok söz var ki. İlk başta saf sevgili, sonra planını uygulamaya koyan çaresiz bir kadın, daha sonra istediği bilgileri elde etmek için gözünü kan bürüyen bir insan olmak çok zor. Fakat oyuncunun değişken psikolojik yapısı bu zorluğu yenmiş.
 
Berfin Zenderlioğlu’ nun yazdığı ‘Antigone 2012’, ‘Antigone’ adlı oyundan esinlenmeleri içerisinde barındırıken, 1990’lı yıllarda doğuda yaşanılan karanlık, pis savaşı ağır şekilde eleştiriyor. Kürtlere yönelik asimilasyonu, toplu mezarları, keyfi insan öldürmelerini açıkça gösteren oyunu mutlaka izleyin. Unutmadan söyleyeyim oyun Türkçe üst yazıyla oynanıyor. Gösteri Şermola Performans’ta... 

Yaşam Kaya / [email protected]