Klasik bir farsa klasik bir yorum… İkinin Biri
Ray Cooney (1932), bilindiği gibi güldürü öğesini daha çok hareketlerden ve nüktelerden çıkaran bir yazar. Yani Fars türünün çağımızdaki usta bir temsilcisi. Oyunlarında düşünceden çok göze ve duyulara hitap ediyor. Kişileri ve olayları abartarak vurguluyor. Ve bu tür oyunlar, ülkemizde kim ne derse desin çok sevilip, tutuluyor.
Sanat toplum içindir paradoksundan yola çıkarsak bu ve bunun gibi bir çok klasik oyun, izleyicinin beğenisiyle daha fazla sahnede kalabilir veya beğenilmediği için ilgisizlik yüzünden bir an önce sahneden kaldırılabilir. Cevap seyircinindir. Buna bir itirazımız olamaz.
Ama bir klasik haline gelen Ray Cooney oyunlarına bana göre artık bir dur denilmesi gerekiyor.
Elbette çok sevildiği için binlerce kez sahnelenmiştir ve sahnelenmeye devam etmektedir. Ve iyi bir yorumla gişe yapan oyunlardır. Ray Cooney bu kadar sevilmese oyunları bu kadar sahnelenmez ve Türkiye’de bu kadar tanınmazdı. Bu tür oyunlarla bir kırılma yaşanmıştır oda doğru. Çok sevilmesi, bu türde bir oyunun klasikleştiği için sahnelenmeyeceği anlamına da gelmez elbet.
Ancak ilginin olduğunu fark etmemiz bizi araştırmacılıktan biraz uzaklaştırmış. ‘Halk bunu istiyor’ düşüncesi mazeretten öte bir bahanedir. Çünkü Ray Cooney bu kadar sevilmese ve oyunları bu kadar sahnelenmese, izleyici tarafından tanınmayacaktı. Yani yazarla halkı buluşturan yine sanatçıdır. Eğer bu tür oyunlara seyircinsin ilgisi varsa dünyada tek vodvil ve fars yazarı Ray Cooney değildir. Biraz araştırılırsa, bu tür oyunlara ilgisi olan izleyicinin yine aynı türde ama farklı tanınmayan yazarlar ile merakı giderilebilir.
Özel tiyatrolardan ziyade belediye ve devlet tiyatrolarının, seyirciyi daha yüksek noktalara çekmek için gişe kaygısı gözetmeksizin daha yenilikçi, daha çağdaş, daha cesur oyunlara atılım yapması kaçınılmazdır.
Bu kısır döngüden bir an önce vazgeçilmezse bugün de olduğu gibi bir çoğumuz kolaycılığa kaçacak ve önüne gelen herkes, kendine ‘sanatçı’ demeye başlayacaktır.
Elbette oyun seçimleri, yönetimdekilerin ve diğer sorumluların sorumluluğunda olduğu için bunun dışında kalan oyuncuları ve teknik kadroyu bağlamamaktadır.
‘İkinin Biri’ ve Haldun Dormen
Ray Cooney, diğer bütün oyunlarında olduğu gibi yine aynı üslupla yazdığı ‘İkinin Biri’ adlı oyun, hükümette görevli bir bakan yardımcısının karısıyla birlikte kaldığı herhangi bir otelde çapkınlık yapmaya kalkışmasıyla meydana gelen gülünç olaylar anlatılmakta.
Vodvil yazarı denince akla ilk Ray Cooney, Vodvil ve Fars oyunlarının ustası denince de Haldun Dormen gelir.
Bu iki usta isim, Kocaeli Şehir Tiyatroları’nın çok değerli oyuncularıyla, ‘İkinin Biri’ adlı oyunda bir araya geliyor.
Neredeyse binlerce kez sahnelenen oyuna Haldun Dormen gibi usta bir isim reji koltuğuna oturunca, insanda ister istemez güçlü ve özgün bir yorum olacak düşüncesi oluşuyor.
Çünkü Haldun Dormen’in aslında çok hakim olduğu bir oyun türü ve bu türlerden yaşamı boyunca çok ama çok başarılı örnekler koymuştur sahneye.
Bu nedenle oyunu izlerken, oyundan çok farklılığa ve usta yönetmenin diğer yönetmenlerden daha fazla neler katabileceğine baktım.
İlerleyen yaşına rağmen hâlâ oyunlar yöneten, oynayan Haldun Dormen’in sahnede olması bizim için çok değerli ve kutsaldır. Baş tacımızdır. Yarım asırdır sahnelerde olan bu usta sanatçıya haksızlık etmek, hayatta isteyeceğim en son şeydir.
Ama oyunda ‘bu bir Haldun Dormen rejisidir’ diyebileceğimiz özel bir durum göremedim. Oyun, gayet monoton, heyecansız, ağır ve aksak bir tempoyla başlayıp bitiyor.
Türk tiyatrosunun kilometre taşlarından biri olan vodvil ve Fars üstadı Haldun Dormen, oyunun üzerinde çokta durmamış sanki.
Yani bu oyunu elinize alıp okuduğunuz zaman ilk anda akla gelen mizansenler ve kabataslak oyunun şeması neyse, sahneye de bu şekilde yansımış.
Klasik bir farsa dönüşen ‘İkinin Biri’ üzülerek belirtmeliyim ki yine klasik bir yorumla sahnelemiş.
Hatta ortaya fars değil de, bu kavramının içinde barınan sadece komedi öğesi ortaya çıkmış.
Kapıların senkronize bir şekilde açılıp kapanmasından başka, oyun içerisinde bir görsellik bulamadım.
En önemlisi oyunun baş döndüren bir trafiği yok.
Oyun olması gereken hızı yakalayamadığı için oyuncular hızlı olmaya çalışmış ama, oyunu hızlandıracak kadar yeterli değil.
Kısacası sahne çok fazla boş kaldığı için oyun havada kalmış.
Diğer yandan, oyun seyri içerisinde havluyla gezen Bakan yardımcısı ve onun yardımcısının havluyla gezdiği sahnelerde, ayaklarında hala ayakkabıların olması bir sonraki sahne için zaman kazanılmaya yönelik bir manevra olarak düşünülmüş olabilir.
Ama bu hız kaygısı, havlunun olduğu sahnelere haksızlık ederek ikinci plana atıp, atıl durumda bırakmış ve maalesef bu sahnelerde gerçeklik bertaraf edilmiştir.
Bu yazımdan oyunun kötü çıktığı fikrine okuyucunun kapılmasını istemem. Oyun asla kötü değildi. Bilakis seyircilerin kahkahası yüzünden bir çok repliği anlayamadığımı da çok net söyleyebilirim. Dekoru, kostümü, ışığı, müziği her şey çok yerinde ve iyiydi. Oyuncuların elinden gelenin en iyisini yaptığından hiç şüphem yok.
Kocaeli Şehir Tiyatroları’nın çok değerli oyuncularına bu oyunla, haksızlık edemem.
En hafif tabirle canla başla çalışan oyuncular, kötü rejinin kurbanı olmuş.
Haldun Dormen gibi bir vodvil ve fars üstadının, hatta Ray Cooney’in Türkiye’de temsilcisi haline gelen bir üstadın, oyun üzerinde hiç etkisini hissettirmemiş olması, üzülerek belirtmeliyim ki bendeki yüksek beklentiyi hayal kırıklığına dönüştürdü.
Haldun Dormen’in sahneye koymaktan büyük ‘zevk’ aldığı ‘İkinin Biri’ adlı oyunu, umarım siz zevk alarak izlersiniz.
Anahtar Kelimeler: ikinin biri
0 Yorum